Atiso là một thảo dược đã được kiểm chứng với nhiều tác động có lợi, bao gồm việc tăng cường sức khỏe gan, hỗ trợ điều chỉnh đường huyết và tối ưu hóa chức năng tiêu hóa, cùng với sự hỗ trợ cho sức khỏe tim mạch. Hãy cùng Thông tin cây thuốc khám phá thêm về những hiệu quả và cách sử dụng của Atiso thông qua bài viết này.

1. Giới thiệu đôi nét về Atiso

Atiso (còn được gọi là Ác ti sô) mang tên khoa học Cynara scolymus L. và thuộc họ Cúc Asteraceae (Compositae). Đây là một loại thảo dược xuất phát từ cây thân thảo có tuổi thọ lâu dài. Thân cây ngắn, thẳng, và vững chãi, phủ lớp lông trắng mịn như bông tuyết. Lá to, mọc lẻ, có phiến xẻ sâu với răng cưa không đều, mặt trên màu xanh lục, mặt dưới có lớp lông trắng phủ. Hoa mọc thành cụm lớn ở đỉnh thân, có màu tím đỏ hoặc tím nhạt.

Atiso phù hợp với ánh sáng vàkhí hậu ẩm, phát triển mạnh mẽ nhất ở các khu vực núi cao với khí hậu ẩm mát. Tại Việt Nam, Atiso được trồng rộ rã nhất tại Đà Lạt (Lâm Đồng) và Sa Pa (Lào Cai), với tổng diện tích trên vài trăm hecta.

Hình ảnh về vị thuốc atiso — *Thu hái hoa Atiso*

Lá: Được thu hái vào giai đoạn đầu của quá trình sinh trưởng, khi cây còn trẻ và chưa nở hoa. Sau khi thu hoạch, lá được phơi khô hoặc sấy khô.
Rễ và thân: Thường được thu hái vào khoảng tháng 4 đến tháng 5. Rễ và thân sau khi thu hoạch được tiến hành bào mỏng và sau đó phơi khô.
Hoa: Thời điểm thu hoạch hoa Atiso thích hợp là khi hoa chưa nở (thường từ tháng 12 năm trước đến tháng 2 năm sau). Hoa Atiso được thu hái cả phần đế và bông hoa, có thể dùng tươi để chế biến thành món ăn hoặc sấy khô để làm trà.

Mọi phần của cây Atiso bao gồm thân, lá, rễ và hoa đều được sử dụng trong việc chế biến thực phẩm và làm thuốc:

2. Công dụng của Atiso

Atiso là loài thảo dược nổi tiếng với các đặc tính giúp làm nguội cơ thể, tăng cường sức khỏe gan, khả năng tiểu tiện và hỗ trợ tiêu hóa, đồng thời giúp giảm lượng cholesterol xấu và tăng cường hệ thống miễn dịch. Atiso chứa một loạt các hợp chất chống oxy hóa như quercetin, rutin, cynarin, axit galic,… giúp bảo vệ cơ thể khỏi tác động của các gốc tự do, hỗ trợ kiểm soát tình trạng viêm nhiễm và ngăn ngừa quá trình lão hóa. Dưới đây, chúng ta sẽ cùng khám phá những công dụng cụ thể của Atiso từ hai góc nhìn: y học Tây y và y học Đông y.

2.1. Theo Tây y

Một số chất hóa học cụ thể có mặt trong Atiso đã được các nhà nghiên cứu xác định, bao gồm Cynarin, Silymarin, Tanin, Flavonoid, cùng với các khoáng chất, vitamin như vitamin A, vitamin B1, B2, vitamin C, và khoáng chất canxi…

Thêm vào đó, lá Atisô còn chứa một số axit hữu cơ khác như phenol (Cynarin), axit hydroxy methacrylate, axit alcol, axit fumaric cùng với Taraxasterol và Faradiol, các chất này có tác dụng mạnh mẽ trong việc kháng viêm.

Một số công dụng chính của Atiso như:

Cynarin và Silymarin hỗ trợ thanh lọc gan khỏi các độc tố trong cơ thể, khuyến khích việc tái tạo tế bào gan bị tổn thương, đồng thời giúp hạ men gan và cải thiện chức năng gan.
Chúng còn đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa bệnh ung thư, làm chậm hoặc ngăn chặn sự phát triển của các khối u.
Atiso cải thiện tình trạng sức khỏe tim mạch bằng cách giảm cholesterol xấu (LDL) và tăng cholesterol tốt (HDL).
Việc kích thích sản xuất và tiết ra dịch vị giúp giảm triệu chứng đầy hơi, cùng với khả năng giảm các triệu chứng táo bón.
Sự hiện diện của axit folic trong Atiso giúp ngăn ngừa nguy cơ thiểu năng thần kinh ở trẻ sơ sinh.

Hình ảnh về những bộ phận làm thuốc — *Lá, hoa, rễ và thân là những bộ phận dùng của cây Atiso*

2.2. Theo Đông y

Theo quan điểm Đông y, lá Atiso có tác dụng lợi tiểu và được sử dụng để điều trị các triệu chứng phù thũng và thấp khớp; đồng thời hỗ trợ thanh lọc cơ thể khỏi các chất độc, giúp làm mát gan và giải nhiệt. Thân và rễ Atiso sau khi được thái mỏng và phơi khô, cũng có tác dụng tương tự như lá. Hoa Atiso khi được nấu chín mang lại lợi ích bồi bổ, tăng cường sức khỏe, kích thích quá trình tiêu hóa để cải thiện vị ngon miệng, đồng thời có tác dụng tốt cho gan, hỗ trợ tiêu hóa, thanh lọc cơ thể, cải thiện chức năng tim, lợi tiểu, giải độc, và thúc đẩy việc tăng tiết sữa cho phụ nữ sau khi sinh.

Một số tác dụng của Atiso trong Đông y:

Tính vị: Hương vị đắng, tính mát
Quy kinh: Thuộc kinh Can và kinh Đởm
Công dụng: Hỗ trợ tăng cường chức năng gan, cải thiện tiêu hóa
Chỉ định: Sử dụng trong trường hợp tiêu hóa kém, viêm gan, viêm túi mật, sỏi mật.

Hình ảnh vị thuốc atiso sau khi chế biến — *Atiso có nhiều công dụng trong Đông y*

3. Cách sử dụng Atiso hiệu quả

Trên đây, chúng tôi đã tóm gọn những thông tin cơ bản và các công dụng chính của Atiso dưới góc nhìn của Đông y và Tây y, nhằm giúp quý độc giả có cái nhìn tổng quan hơn về loại thảo dược này. Tuy nhiên, có thể rằng nhiều người vẫn còn thắc mắc về cách sử dụng Atiso một cách hiệu quả. Hãy cùng Thông tin cây thuốc khám phá chi tiết trong phần dưới đây.

3.1. Uống trà Atiso

Trà Atiso là một loại đồ uống thơm ngon, mang hương vị ngọt tự nhiên dịu nhẹ, tạo cảm giác dễ chịu khi thưởng thức. Quy trình làm trà Atiso cũng vô cùng đơn giản, hãy thử theo các bước sau:

Chuẩn bị: 10 – 20g Atiso tươi hoặc 5 – 10g Atiso khô
Cách thực hiện: Đun sôi cùng khoảng 1,5 lít nước trong vòng 30 phút, sau đó uống trong ngày.
Tác dụng: Giúp thanh lọc gan, làm mát gan, hỗ trợ điều trị mụn, kiểm soát lượng calo tiêu thụ, và giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.

*Trà Atiso không chỉ giúp giải độc gan mà còn hạn chế lượng calo nạp vào cơ thể*

3.2. Nấu để ăn

Hoa Atiso được dùng chế biến thành nhiều món ăn khác nhau. Tuy có nhiều công dụng và tác dụng đối với sức khỏe nhưng vì là thảo dược nên cần sử dụng điều độ để loại thảo dược này phát huy tác dụng tốt nhất.

Chuẩn bị: Chọn hoa Atiso tươi, cắt bỏ cánh hoa và thêm một chút nước chanh lên bông hoa để tránh bị ố vàng. Lưu ý quan trọng là không nên loại bỏ phần bông non, vì nó có hương vị ngon ngọt và thịt mềm mịn, phù hợp cho nhiều món ngon khác nhau.
Quy trình: Sử dụng phần trung tâm của bông hoa để chế biến thành các món ăn ưa thích như hấp, hầm, chiên, nướng, hay sử dụng làm nước sốt,…
Tác dụng: Mang đến hương vị thú vị, giúp thanh lọc và làm mát gan, kiểm soát lượng calo tiêu thụ, và giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.

*Atiso chế biến được nhiều món ăn ngon và bổ dưỡng*

4. Một số lưu ý khi sử dụng Atiso

Atiso là thảo dược quý trong y học cổ truyền và mang lại nhiều công dụng đối với sức khỏe nhưng việc lạm dụng Atiso cũng có thể gây ra những tác dụng phụ không tốt cho sức khỏe.

Sử dụng Atiso với liều lượng cân nhắc, tránh việc lạm dụng: Việc tiêu thụ lượng lớn trà Atiso có thể gây co thắt cơ trơn trong toàn bộ hệ tiêu hóa, dẫn đến triệu chứng đầy bụng và chướng bụng. Ngoài ra, việc uống quá nhiều trà Atiso mà cơ thể chưa tiêu hóa hoàn toàn có thể tạo áp lực lên gan và thận khi phải xử lý và loại bỏ lượng thừa.
Một số trường hợp không nên sử dụng Atiso bao gồm: người dị ứng với Atiso, người bị sỏi mật hoặc tắc ống dẫn mật, trẻ em dưới 5 tuổi, người có vấn đề về tiêu hóa, hoặc dễ bị đau bụng.
Những người mắc các bệnh nền như huyết áp cao, tiểu đường, bệnh về tiêu hóa, mất ngủ, sỏi mật… nên tham khảo ý kiến từ bác sĩ để biết đúng liều lượng và cách sử dụng phù hợp với tình trạng sức khỏe của mình. Đồng thời, kết hợp chế độ ăn uống cân đối, tập thể dục và chăm sóc cơ thể để đạt được kết quả tốt nhất khi sử dụng Atiso trong quá trình hỗ trợ điều trị.

5. Tổng kết

Tóm lại, qua bài viết này, Thông tin cây thuốc đã chia sẻ với bạn những kiến thức cơ bản, các công dụng, cách sử dụng và lưu ý khi tận dụng Atiso. Loại thảo dược này có thể mang lại nhiều hiệu quả tốt cho sức khỏe, đặc biệt là trong việc làm mát và giải độc cho gan.

Đánh giá bài viết này: