Trong lĩnh vực Y học truyền thống, Trần bì nổi tiếng với tác dụng chữa trị nhiều triệu chứng như tình trạng đầy bụng, khó tiêu, thiếu ăn, rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, ho kèm đờm,… Vì lý do này, loại thuốc này đã được sử dụng phổ biến trong các sản phẩm chăm sóc sức khỏe hiện nay trên thị trường. Chúng ta hãy cùng Thông tin cây thuốc khám phá thêm về tác dụng chữa bệnh của Trần bì trong bài viết dưới đây nhé!

1. Giới thiệu về vị thuốc Trần bì

Trần bì (Pericarpium Citri reticulatae perettne) là lớp vỏ quả chín của cây Quýt (Citrus reticulata Blanco), họ Cam (Rutaceae), đã được phơi hoặc sấy khô và để lâu năm.

Cây Quýt có thân thẳng đứng, nhỏ gọn, với cành được trang bị gai nhọn. Lá của cây Quýt là dạng đơn, mọc so le, với mép lá có hình răng cưa. Hoa của cây có màu trắng và mọc đơn độc, nở rộ giữa kẽ lá. Quả Quýt có vẻ ngoại hình màu vàng đỏ hoặc cam và màu vàng nồng, thường có hình dáng tròn nhẹ và bề mặt vỏ nhẵn bóng hoặc có thể hơi sần sùi, phát ra hương thơm đặc trưng. Đây là một loại cây phổ biến ở nhiều vùng Trung Quốc, và tại Việt Nam, cây Quýt cũng được trồng khắp nơi. Đặc biệt, các tỉnh như Huế, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Nam Định, Quảng Trị… là những nơi nổi tiếng với việc trồng cây Quýt một cách phổ biến.

*Cây Quýt có quả màu vàng đỏ hoặc màu vàng cam, quả hơi tròn, dẹp*

Để thu được Trần bì, quy trình bào chế bắt đầu bằng việc thu hái những quả Quýt đã chín vàng (thường vào mùa vụ từ tháng 11 đến 1 năm sau). Sau đó, vỏ quả được sử dụng để tiến hành quá trình chế biến. Quy trình chế biến được thực hiện như sau:

1. Bóc vỏ: Sử dụng tay hoặc công cụ để bóc lấy phần vỏ của quả Quýt. Vỏ sau khi tách ra cần được rửa qua nước để loại bỏ tạp chất và bụi bẩn.

2. Cắt và phơi hoặc sấy khô: Vỏ vỏ đã được tách ra sẽ được cắt thành những đoạn nhỏ và sau đó tiến hành quá trình phơi khô dưới ánh nắng trong khoảng thời gian 2-3 ngày. Hoặc bạn cũng có thể sử dụng phương pháp sấy khô để đảm bảo vỏ được bảo quản tốt và không mất đi các thành phần quý giá.

Điều quan trọng cần lưu ý là việc xâu vỏ Quýt lại và treo ở gác bếp có thể dẫn đến việc vỏ dễ bám bẩn và mất đi tinh dầu tự nhiên của Trần bì. Trong quá trình chế biến, Trần bì sau khi được phơi hoặc sấy khô sẽ có màu vàng đỏ hoặc nâu đỏ, có độ giòn và dễ bẻ gãy. Để duy trì chất lượng tốt nhất, việc bảo quản Trần bì trong túi hoặc hũ kín sẽ giúp ngăn ngừa sự ẩm mốc và giữ cho vị thuốc này luôn được bảo tồn hoàn hảo.

*Vị thuốc Trần bì được bào chế từ vỏ quả chín của cây Quýt*

2. Công dụng của vị thuốc Trần bì

Từ xa xưa, Trần bì đã được sử dụng nhiều cho những người mắc các bệnh về hô hấp, tiêu hóa,… Công dụng của vị thuốc này đã được công nhận bởi Đông y lẫn Tây y.

2.1. Theo Tây y

Trong vị thuốc Trần bì có chứa các thành phần như: tinh dầu, vitamin B1 và C, Alpha-humulene acetate, Beta-sesquiphellandrene, Caroten, Copaneme, Cryptoxanthin, Elemene, Isopropyl-toluene, Hesperidin, Limonene

Theo Y học hiện đại, Trần bì mang lại những tác dụng vô cùng quý báu như sau:

Kích thích lớp niêm mạc của đường hô hấp, giúp làm loãng đờm, tiêu viêm, tăng tiết dịch, giãn phế quản và hạ cơn hen.
Thúc đẩy hoạt động của đường tiêu hóa và đường ruột, tăng cường tiết dịch vị giúp tăng cường vị ngon miệng và tạo điều kiện tốt cho quá trình tiêu hóa.
Ức chế sự sinh trưởng và phát triển của các loại vi khuẩn tụ cầu khuẩn cũng như trực khuẩn.
Kháng dị ứng, hỗ trợ hoạt động của gan và ức chế hoạt động cơ trơn của tử cung.

Những hiểu biết này về tác dụng của Trần bì trong Y học hiện đại đã tạo nên sự thú vị và đa dạng trong việc ứng dụng và tận dụng những tiềm năng tốt từ loại thảo dược này.

2.2. Theo Đông y

Những đặc điểm về dược tính của vị thuốc Trần bì:

Tính vị: Có hương vị cay, đắng, và mang tính ấm.
Quy kinh: Thuộc vào hai kinh Phế và Tỳ.
Công dụng: Hỗ trợ trong việc lưu thông khí huyết, giúp giải quyết tình trạng đờm ráo thấp.
Chủ trị: Hiệu quả trong việc giảm bớt triệu chứng bụng đau, đầy hơi, kém ăn, buồn nôn, tiêu chảy và ho kèm theo đờm nhiều.

*Trần bì có công dụng trị các chứng bệnh liên quan đến đường hô hấp và hệ tiêu hóa*

3. Gợi ý một số bài thuốc trị bệnh từ vị thuốc Trần bì

Trong lĩnh vực Đông y, Trần bì đã tỏ ra vô cùng đáng tin cậy với khả năng chữa trị nhiều loại bệnh liên quan đến hệ tiêu hóa và đường hô hấp. Dưới đây là danh sách những bài thuốc từ Trần bì mà bạn có thể tham khảo để điều trị các vấn đề sức khỏe:

3.1. Bài thuốc trị viêm phế quản nhẹ, bệnh ho viêm họng từ vị thuốc Trần bì

Dưới đây là cách thực hiện bài thuốc từ Trần bì để giúp trị bệnh:

Thành phần:

6g Trần bì
6g Cát cánh
6g Tô diệp
4g Cam thảo

Cách thực hiện:

Chuẩn bị nồi đất hoặc nồi điện.
Cho toàn bộ các thành phần Trần bì, Cát cánh, Tô diệp và Cam thảo vào nồi.
Thêm nước vào nồi, với lượng nước phù hợp để sắc uống trong ngày.
Đặt nồi lên bếp và đun sôi, sau đó giảm lửa nhỏ và đun trong khoảng 20-30 phút.
Tắt bếp và để nồi nguội tự nhiên.
Sau khi nồi hoàn toàn nguội, có thể lọc bỏ các thành phần thảo dược và sử dụng nước thuốc.

Lưu ý: Trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả cho sức khỏe của mình.

3.2. Bài thuốc điều trị ho có đờm do cảm hàn

Dưới đây là cách thực hiện bài thuốc từ Trần bì để trị bệnh:

Thành phần:

6g Trần bì
12g Bạch linh
6g Khương bán hạ
4g Cam thảo
Gừng tươi 2 lát

Cách thực hiện:

Chuẩn bị một nồi đất hoặc nồi điện.
Đặt nồi lên bếp và cho toàn bộ các thành phần Trần bì, Bạch linh, Khương bán hạ, Cam thảo và Gừng tươi vào nồi.
Thêm đủ nước vào nồi để phủ kín các thành phần thảo dược.
Đun sôi nồi trong một khoảng thời gian ngắn, sau đó giảm lửa nhỏ và để nồi tiếp tục sôi trong khoảng 20-30 phút.
Sau khi nồi đã đun sôi đủ thời gian, tắt bếp và để nồi nguội tự nhiên.
Khi nồi đã nguội, lọc bỏ các thành phần thảo dược để thu được nước sắc uống.
Sắc uống mỗi ngày 1 thang để đạt được hiệu quả tốt nhất.

3.3. Bài thuốc chữa ho mất tiếng từ vị thuốc Trần Bì

Thành phần: 12g Trần bì
Cách thực hiện: Sắc với 200ml nước còn 100ml, chia nhiều lần uống trong ngày. Có thể thêm một ít đường để thuốc có vị ngọt dễ uống hơn.

3.4. Bài thuốc chữa rối loạn tiêu hóa hoặc chứng không tiêu

Thành phần: 10g Trần bì, 10g Thương truật, 10g Hậu phác, 10g Sinh khương; 6g Thảo quả (nướng), 4g Cam thảo, Đại táo 3 quả.
Cách thực hiện: Sắc uống 1 thang mỗi ngày. Dùng trong khoảng 5 ngày.

3.5. Bài thuốc trị viêm loét dạ dày – tá tràng

Cách 1:

Thành phần: 20g Trần bì, 15g Hương phụ (Sao dấm), 100g thịt gà.
Cách thực hiện: Sắc Trần bì, Hương phụ (lấy nước bỏ bã). Thịt gà rửa sạch, cắt nhỏ rồi kho với nước sắc cho đến khi cạn nước. Thêm vài lát gừng, hành và gia vị vừa ăn.

Cách 2:

Thành phần: 15 – 20g Trần bì, 150g gạo tẻ.
Cách thực hiện: Sắc hoặc hãm vị thuốc Trần bì lấy nước. Sau đó, đem nước sắc này nấu với gạo thành cháo. Cho thêm gia vị để vừa ăn.

3.6. Bài thuốc chữa kém ăn, suy nhược cơ thể

Thành phần: 3g Trần Bì, 3g Hồ tiêu, 6g Riềng, gà trống 1 con khoảng 1kg.
Cách thực hiện: Gà làm sạch và chặt thành miếng nhỏ. Cho các vị thuốc vào vải xô. Đặt tất cả vào nồi, thêm nước, gia vị rồi hầm nhừ dưới lửa nhỏ. Mỗi ngày ăn 2-3 lần và một tuần ăn 2 đợt sẽ giúp cơ thể phục hồi thể trạng.

4. Một số lưu ý khi sử dụng vị thuốc Trần Bì

Mặc dù Trần Bì là một vị thuốc được cả Đông y và Tây y chứng minh về hiệu quả và tính an toàn, tuy nhiên, vẫn cần lưu ý những điều sau để sử dụng đúng cách:

Đối tượng không nên sử dụng: Trần Bì không nên được sử dụng cho những người đang mắc các chứng như âm hư, dương hư, chứng thoát, ho khan, ho không có đờm, thực nhiệt, thổ huyết, khí hư, và cả những người có khả năng mẫn cảm với thành phần của vị thuốc.

Tuân thủ liều lượng và thời gian sử dụng: Việc sử dụng Trần Bì nên tuân thủ đúng liều lượng và thời gian sử dụng được khuyến nghị. Tránh lạm dụng với liều lượng quá nhiều, để tránh tác động không mong muốn đến nguyên khí của cơ thể.

Theo dõi phản ứng của cơ thể: Nếu sau khi sử dụng Trần Bì mà chứng bệnh không thuyên giảm hoặc có các dấu hiệu bất thường như buồn nôn, đau bụng, dị ứng, bạn nên ngưng sử dụng và tìm kiếm tư vấn từ bác sĩ để được kiểm tra và hướng dẫn cụ thể.

Kết hợp với lối sống lành mạnh: Để đạt hiệu quả tốt nhất trong việc phục hồi sức khỏe, ngoài việc sử dụng Trần Bì, bạn nên duy trì lối sống lành mạnh bằng cách duy trì thời gian ngủ đủ, thực hiện luyện tập thể dục đều đặn và kết hợp với chế độ ăn uống lành mạnh.

Sử dụng Trần Bì cùng với việc tuân thủ những nguyên tắc trên sẽ giúp bạn đạt được hiệu quả tốt nhất trong việc sử dụng vị thuốc này để hỗ trợ sức khỏe của mình.

5. Tổng kết

Trong tài liệu về Vị thuốc Trần bì, chúng ta có cơ hội tìm hiểu sâu hơn về một trong những vị thuốc dân gian quen thuộc, đầy ứng dụng và có lợi cho sức khỏe. Bài viết này hướng dẫn chi tiết về giới thiệu về vị thuốc Trần bì, cũng như các công dụng quý báu mà nó mang lại trong việc điều trị bệnh. Từ quan điểm của cả Tây y và Đông y, những thông tin trong tài liệu đã đề cập đến những cách sử dụng vị thuốc Trần bì để trị liệu một loạt các bệnh về hệ hô hấp và đường tiêu hóa.

Hy vọng rằng qua việc tìm hiểu nội dung này, bạn sẽ tích luỹ thêm kiến thức quý báu để chăm sóc sức khỏe của mình. Đặc biệt, khi cơ thể phải đối mặt với những vấn đề về hệ hô hấp và đường tiêu hóa, bạn đã có trong tay những thông tin hữu ích để ứng dụng trong việc duy trì và cải thiện sức khỏe.

Đánh giá bài viết này: